اكسير، راز عمر خيام را نيز با حل معمّاى ذره-موج (كوانتوم) در فراجامعه شناسى گشود
نخستين كتاب مجموعه ى ١٢ جلدى «راز عمر خيام» براى پيام شناسىِ رباعيات در انديشه ى جامعه شناختىِ ذره-موجى به زبان انگليسى توسط پژوهشكده خيام (اكسير) منتشر مى شود.
در اين مجموعه، كه خود بخشى از «مجموعه طيبه در پژوهش و ترجمه شرق و غرب» اكسير است، دكتر تمجيدى نتایج چندین دهه تحقیقات خود را درباره ى عمر خیام، اين مسلمان مرموز ایرانیِ قرون يازدهم و دوازدهم ميلادى (پنجم و ششم هجرى)، ستاره شناس، فیلسوف، ریاضی دان, پزشک، نویسنده، و شاعر از نیشابور که زندگی و آثارش هنوز در پسِ پرده ای از راز و رمز عمیق باقی مانده است، ارائه مى دهد. هدف تمجيدى یافتن پاسخ های قطعی برای بسیاری از معماهایی بوده است که هنوز خیام را در بر گرفته اند، به ویژه درباره ى وجود، ماهیت، و هدف رباعيات در زندگی و آثارش. دكتر تمجيدى برای پاسخ به سؤالات مطروحه با كاربرد روشى جدید در پيام شناسى (هرمنوتیک)، که ملهم است از آنچه وى آن را انديشه ى جامعه شناختی ذره-موجى (كوانتوم) می نامد، به مطالعه تمام نوشته های فلسفى، دينى ، علمی و ادبی منسوب به خیام مى پردازد.
هدف پژوهشگر در کتابِ نخست، پس از طرح پيش سخن و مقدمه ای مشترک براى كلِ مجموعه، پرورشِ انديشه ى جامعه شناختی ذره-موجى است كه ساختار روش پيام شناختى وى را در کل مجموعه تشكيل مى دهد. در پيش سخن، وى سرچشمه ى این مجموعه را كه خود جزئى از پروژه تحقیقاتی گسترده تر اوست توضيح مى دهد. سپس در مقدمه وى بيان مى كند چگونه قرن ها مطالعات خیامی، به ویژه در دو قرن اخیر، در حل معماهاى زندگی و آثار خيام، به ویژه در مورد رباعیات منسوب به وى، به بن بست رسیده اند.
چهار فصل کتاب به پرورشِ انديشه ى جامعه شناختی ذره-موجى اختصاص یافته است. این روش در واقع تلاشى است در كاربستِ يافته هاى اثر اخیر دكتر تمجيدى در زمينه ى فراجامعه شناسی دانش علمی با عنوان «آزادسازیِ جامعه شناسی: از انديشه نیوتونی به ذره-موجى: جلد ١: حل معماى ذره-موج» (٢٠٢٠). در آن كتاب وى به طور گسترده و عميق تر براى شناخت و حل آنچه اصطلاحاً بدان “معمای كوانتوم” اطلاق مى شود به توضيح تفاوت روشهای پاره انگارانه ى نیوتنی و واحد (اين-همان) انديشانه ى ذره-موجى شناخت واقعیت پرداخته است. تمجيدى در این کتابِ نخست از مجموعه ى راز عمر خیام یافته های آن تحقیق را به طور فشرده و آن گونه كه براى مطالعات خیامی فايده ى كاربردى دارد ارائه مى دهد.
در فصل اول، تمجيدى هشت سؤال را در مورد ساختار انديشه ى جامعه شناختی پيشرو و منتقد امريكايى سى. رایت میلز (١٩٦٢-١٩١٦) به عنوان چارچوبى بالقوه مناسب برای مطالعات خیامی مطرح می کند. در فصل دوم، وى نشان می دهد چگونه هشت سؤال مطروحه جلوه ى هشت وجه از ساختار پاره انگارانه ى نیوتنی هستند که متأسفانه هنوز هم در انديشه ى جامعه شناختىِ میلز به حيات خود ادامه مى دهند. در فصل سوم، وى توضيح مى دهد چگونه می توان انديشه ى جامعه شناختی را چنان بازآفرینی کرد تا با یافته های علوم ذره-موجى سازگار باشد. در فصل آخر، مفاهیم انديشه ى جامعه شناخى ذره-موجى برای ابداع روشى نوين براى پيام شناسى در حيطه ى خيام پژوهى بويژه در زمينه ى رباعیات بیان شده است.
«هنوز به درستی نمی دانيم عمر خیام تاریخی چه كسى بوده است زیرا به دلايلى که هنوز به درستی درک نشده خیام خود نيز تا حدودى ترجیح داد درونِ خيمه ى ضخيمى از آثارش زندگی کند. وى اميدوار بود روحش ماندگار شود و مى خواست نقاب اسرارش زمانى از چهره اش بر افتد، اما تنها در نتیجه كوششى عميق مانندِ آنچه خود به آن در جستجوی شناختِ وجود خو گرفته بود. مسلماً روش آموزش او ارائه پاسخهای آماده نبود. آرزو داشت کسانی که به او علاقه دارند خود براى درس آموزى از وى تلاشى سخت ارزانى دارند، و به نظر می رسد قرن ها تلاش هنوز نتايج کافی به ارمغان نياورده است. ... خیام پیامی داشت برای جهان، از جمله براى فرهنگ ایرانی و اسلامی، كه هنوز رمزگشایی نشده است. ما باید جرعه اى از شراب خِرد تلخ و شيرين وی را بنوشيم تا او را از نو بشناسيم. نزديك به هزار سال پس از تولدش، زمان آن فرا رسيده عمر خیام را به خانه ى اجدادى اش بازگردانيم.» — از متن كتاب
————————————
هر راز كه اندر دل دانا باشد
بايد كه نهفته تر ز عنقا باشد
كاندر صدف از نهفتگى گردد دُرّ
آن قطره كه راز دل دريا باشد
عمر خيام
————————————
درباره پژوهشگر: دكتر محمدحسين (بهروز) تمجيدى مدیر بنیانگذار اكسير: مرکز عمر خیام براى پژوهش يكپارچه در آرمانشهر، عرفان و علم (عرفانشهرسازى) مى باشد كه در سال ٢٠٠٢ (١٣٨١) در آمريكا تأسيس شد. وى همچنين ویراستار نشريه ى آن، «انسان معمارى: گاهنامه جامعه شناسیِ خودآگاهى» است که از سال ٢٠٠٢ به عنوان ساختارى براى پيشبرد تحقیقات، تدريس و انتشارات مستقل وی خدمت کرده است. او دانشیار سابق جامعه شناسی در زمينه ى نظریه پردازى اجتماعی در دانشگاه ماساچوست در بوستون است و در دانشگاههاى ايالتى نيويورك در بينگهمتون و اونيانتا نيز تدریس جامعه شناسی نموده است. وى مدارك دکترا و کارشناسی ارشد خود را در جامعه شناسی همراه با گواهی تحصیلات تکمیلی در مطالعات خاورمیانه از دانشگاه بینگهمتون در سال ٢٠٠٢ در آمريكا دريافت نمود. مدرك كارشناسى وى در رشته ى معماری از دانشگاه كاليفرنيا در بركلى مى باشد كه وى آنرا در سال ١٩٨٢ ميلاد اخذ كرد. با توجه به تعهدات پژوهشى با مهلت های فوری، و ترجیح ارتباط کتبی و عدم امكان مصاحبه شفاهى. تنها با ایمیل می توانید با نویسنده تماس بگيريد. هر چه گفتنى است در آثار كتبى نويسنده بيان شده است.
Mohammad H. (Behrooz) Tamdgidi
Okcir: Omar Khayyam Center for Integrative Research
pressrelease@okcir.com
1 https://www.okcir.com/product/omar-khayyams-secret-hermeneutics-of-the-robaiyat-in-quantum-sociological-imagination-book-1-new-khayyami-studies-quantumizing-the-newtonian-structures-of-c-wright-millss-sociol/
2 https://www.okcir.com/product/omar-khayyams-secret-hermeneutics-of-the-robaiyat-in-quantum-sociological-imagination-book-2-khayyami-millennium-reporting-the-discovery-and-the-reconfirmation-of-the-true-dates-of-birth/
3 https://www.okcir.com/product/omar-khayyams-secret-hermeneutics-of-the-robaiyat-in-quantum-sociological-imagination-book-1-new-khayyami-studies-quantumizing-the-newtonian-structures-of-c-wright-millss-sociol/